ΗΠΑ: Ο πρώην πρόεδρος Τραμπ δικάζεται από Ενόρκους

Δώδεκα απλοί Νεοϋρκέζοι πολίτες (επτά άνδρες και πέντε γυναίκες) και άλλοι έξι ως αναπληρωματικοί, επιλέχθηκαν να είναι το δικαστήριο των ενόρκων στη δίκη με κατηγορούμενο τον Ντόναλντ Τραμπ.

Η δίκη διεξάγεται στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης και ο Τραμπ κατηγορείται ότι παραποίησε επιχειρηματικά αρχεία ώστε να εμφανίσει ως μέρος αμοιβής δικηγόρου το ποσό 130.000 δολαρίων που φέρεται να κατέβαλε στην πορνοστάρ Στόρμι Ντάνιελς (Stormy Daniels), για να μην αποκαλυφθεί ότι είχε σεξουαλικές σχέσεις μαζί της, λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές του 2016 («hush-money trial», δίκη για δωροδοκία αποσιώπησης).

Η πλήρης ταυτότητα των ενόρκων θα παραμείνει ανώνυμη για λόγους ασφαλείας. Ωστόσο, από τα στοιχεία που έδωσαν οι ίδιοι οι ένορκοι για τον εαυτό τους κατά την διαδικασία επιλογής τους προκύπτουν τα εξής:

• Ο 1^ος ένορκος εργάζεται στον τομέα των πωλήσεων. Στο παρελθόν είχε εργαστεί ως σερβιτόρος. Είναι έγγαμος, χωρίς παιδιά, και ενημερώνεται από μέσα όπως New York Times, Daily Mail, Fox News, και MSNBC.
• Ο 2^ος ένορκος είναι έγγαμος και εργάζεται στον τομέα των τραπεζικών επενδύσεων. Έχει MBA στα οικονομικά. Περιέγραψε τον εαυτό του ως πρόσωπο που «βασικά διαβάζει τα πάντα». Είπε ότι δεν έχει ισχυρές πεποιθήσεις ή απόψεις, αλλά παρακολουθεί ειδήσεις και βλέπει τις αναρτήσεις του Τραμπ στο Twitter. Δήλωσε ότι δεν έχει διαβάσει κανένα βιβλίο του Τραμπ ολόκληρο, αλλά έχει δει αποσπάσματα από το Art of the deal.
• Ο 3^ος ένορκος είναι μεταξύ 25 και 35 ετών και εργάζεται ως δικηγόρος με αντικείμενο το δίκαιο εταιρειών. Δήλωσε ότι ενημερώνεται από New York Times, Wall Street Journal και Google.
• Ο 4^ος ένορκος είναι έγγαμος με παιδιά, κολεγιακής εκπαίδευσης, εργαζόμενος ως μηχανικός ασφαλείας. Είπε ότι δεν ασχολείται με τα κοινωνικά δίκτυα, και δήλωσε ότι στο παρελθόν είχε διατελέσει ένορκος μία ακόμη φορά.
• Η 5^η ένορκος είναι νεαρής ηλικίας, η οποία δήλωσε ότι είχε φίλους με ισχυρές απόψεις για τον Τραμπ, αλλά η ίδια δεν ασχολείται με την πολιτική και αποφεύγει τις ειδήσεις. Είπε επίσης ότι εκτιμά την ειλικρίνεια του Τραμπ και το ότι ο Τραμπ «λέει την άποψή του, σε αντίθεση με άλλους που είναι την εξουσία και δεν ξέρεις τι σκέπτονται.»
• Η 6^η ένορκος είναι ανύπαντρη χωρίς παιδιά και εργάζεται στην τεχνολογία. Δήλωσε ότι ενημερώνεται από New York Times, Google, Facebook και Tik Tok.
• Ο 7^ος ένορκος είναι μέσης ηλικίας, δικηγόρος σε αστικές υποθέσεις, έγγαμος με παιδιά. Ενημερώνεται από διάφορα μέσα, όπως New York Times, Wall Street Journal, New York Post, Washington Post και Podcast.
• Ο 8^ος ένορκος είναι συνταξιούχος, πρώην διαχειριστής περιουσίας, έγγαμος με παιδιά.
• Η 9η ένορκος ζει μόνη της, δεν παρακολουθεί τις ειδήσεις και δεν έχει εμπειρία από νομικές διαδικασίες, αλλά δήλωσε ότι πιστεύει ότι μπορεί να ακολουθήσει πλήρως τις οδηγίες του δικαστή.
• Ο 10^ος ένορκος είναι εργαζόμενος στο ηλεκτρονικό εμπόριο, και δήλωσε ότι δεν παρακολουθεί ειδήσεις, αλλά μόνο Podcast για την ψυχολογία της συμπεριφοράς.
• Η 11^η ένορκος είπε ότι δεν παρακολουθούσε ειδήσεις, αλλά μόνο κωμικές εκπομπές, ότι δεν έχει συσπειρωθεί ποτέ υπέρ ή κατά του Τραμπ και ότι ένας από τους στενούς της φίλους έχει καταδικαστεί για οικονομική απάτη.
• Η 12^η ένορκος εργάζεται ως φυσιοθεραπεύτρια, διαβάζει μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία και ακούει podcast για τον αθλητισμό και την πίστη.

Η επιλογή των ενόρκων

Στις ΗΠΑ οι πολίτες συμμετέχουν ευρέως στην απονομή της δικαιοσύνης μέσω αμιγών δικαστηρίων ενόρκων, τόσο στην ποινική όσο και στην αστική δικαιοσύνη. Οι ένορκοι αμείβονται επαρκώς, και επιπροσθέτως τους καταβάλλονται τα λοιπά τους έξοδα, ενώ εάν χρειαστεί, προβλέπεται και σύστημα προστασίας τους.

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει η διαδικασία επιλογής των ενόρκων, μοναδική ακόμη και μεταξύ των αγγλοσαξωνικών κρατών. Η διαδικασία αυτή είναι σύνθετη και εξαντλητική, συνδυάζουσα την κλήρωση και ένα είδος «δοκιμασίας», με την έννοια που είχε ο όρος στην Δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας. Είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί η δίκαιη δίκη μέσω της ανεξάρτητης κρίσης τους.

Σε αρχικό στάδιο οι υποψήφιοι ένορκοι επιλέγονται τυχαία από τις λίστες εκλογέων κάθε δήμου, ενημερώνονται και καλούνται να απαντήσουν σε ερωτηματολόγιο για να φανεί ποιοι έχουν τα λοιπά τυπικά προσόντα. Κατόπιν, όσοι δεν αποκλειστούν, καλούνται στο δικαστήριο που πρόκειται να εκδικαστεί η συγκεκριμένη υπόθεση, Εκεί, ενώπιον του δικαστή και των λοιπών παραγόντων της δίκης, υποβάλλονται σε άλλο ερωτηματολόγιο και, κατόπιν των απαντήσεων επ’ αυτού, σε νέες ερωτήσεις-διευκρινήσεις με την μέθοδο «voir dire» («να πω την αλήθεια»), ώστε να αποκαλυφθεί ποιοι εξ αυτών δεν θα μπορούσαν λόγω μεροληψίας να ασκήσουν τα καθήκοντα του ενόρκου στην συγκεκριμένη δίκη. Ερωτήσεις στους υποψηφίους ενόρκους δύνανται να υποβάλουν ο δικαστής, ο εισαγγελέας και οι συνήγοροι του κατηγορουμένου. Μάλιστα, οι συνήγοροι του κατηγορουμένου δύνανται να αποκλείσουν υποψήφιο ένορκο χωρίς να αιτιολογήσουν το λόγο της απόρριψης. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται μέχρι να συμπληρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός των ενόρκων για την συγκεκριμένη δίκη, μαζί με τους αναπληρωματικούς τους.

Με την διαδικασία που προαναφέρθηκε, στην δίκη Τραμπ, κατά το αρχικό στάδιο επιλέχθηκαν τυχαία 500 υποψήφιοι ένορκοι και, εξ αυτών, μετά τις απαντήσεις στο πρώτο ερωτηματολόγιο, προσκλήθηκαν στην αίθουσα του δικαστηρίου 96. Τους υποβλήθηκαν ερωτήσεις σχετικά με την οικογενειακή και επαγγελματική τους κατάσταση, τα μέσα ενημέρωσης που παρακολουθούν ή για τις απόψεις τους σχετικά με τον Τραμπ. Κατά την εξαντλητική αυτή διαδικασία που κράτησε 4 ημέρες, περισσότεροι από τους μισούς υποψηφίους ενόρκους που παρουσιάστηκαν ενώπιον του δικαστηρίου παραδέχθηκαν οι ίδιοι από μόνοι τους ότι δεν θα μπορούσαν να είναι αμερόληπτοι στην συγκεκριμένη δίκη, ενώ άλλους τους απέκλεισαν οι παράγοντες της δίκης. Για την προστασία των ενόρκων που επιλέχθηκαν και για την εξασφάλιση της ανωνυμίας τους ο δικαστής Χουάν Μερτσάν (Juan Merchan), ο οποίος διευθύνει την δίκη χωρίς δικαίωμα ψήφου επί της ενοχής ή της αθωότητας του κατηγορουμένου, απαγόρευσε στους δημοσιογράφους να αποκαλύψουν τους νυν και πρώην εργοδότες των ενόρκων και τους προέτρεψε να μην χρησιμοποιούν καν περιγραφές που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αποκάλυψη της ταυτότητά τους.

Από τον Αριστοτέλη στην σύγχρονη Ελλάδα

Ο Αριστοτέλης αναφέρει μεταξύ των πιο δημοκρατικών στοιχείων της νομοθεσίας του Σόλωνα ότι θέσπισε το δικαίωμα έφεσης ενώπιον του λαϊκού δικαστηρίου της Ηλιαίας. Δίνοντας έτσι στον λαό τη δυνατότητα να έχει τον τελευταίο λόγο στην έκδοση των δικαστικών αποφάσεων, του έδωσε μεγάλη δύναμη: «τρίτον δὲ ᾧ καὶ μάλιστά φασιν ἰσχυκέναι τὸ πλῆθος, ἡ εἰς τὸ δικαστήριον ἔφεσις· κύριος γὰρ ὢν ὁ δῆμος τῆς ψήφου, κύριος γίγνεται τῆς πολιτείας». (Αθηναίων Πολιτεία, 9).

Στην σύγχρονη Ελλάδα, η δίκη του πρώην προέδρου Τραμπ από λαϊκούς δικαστές προσφέρει υπόδειγμα συστήματος Δικαιοσύνης, όπου όλοι είναι ίσοι ενώπιον του νόμου, χωρίς ασυλίες και προνόμια. Η δε θέση των ενόρκων στο δικαιϊκό σύστημα των ΗΠΑ και η διαδικασία επιλογής και προστασίας τους θα πρέπει να αποτελέσει πρότυπο για ριζικές αλλαγές στο Σύνταγμα και στους κώδικες δικονομίας. Αυτό, σε συνδυασμό με άλλες ριζικές μεταρρυθμίσεις προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της ανεξαρτησίας των τακτικών δικαστών και της ίδρυσης ανεξάρτητου συνταγματικού δικαστηρίου, θα συμβάλει στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, που αποτελεί μαζικό αίτημα της κοινωνίας, όπως προκύπτει και από το ψήφισμα των Τεμπών.

Χρήστος Λυντέρης

21.04.2024 | ΦτΔ

ΠΗΓΕΣ

• 19.04.2024 | The Conversation | Donald Trump trial: Why it took so long to select a jury and how the process is different to the UK
• 19.04.2024 | The Guardian | The Jurors: Who is on the Trump Trial Jury
• 15.04.2024 | NBC News | By Adam Reiss, Dareh Gregorian and Lisa Rubin | Judge in Trump’s hush money case allows prosecutors to discuss “Access Hollywood“ tape and affairs as watershed trial begins
• US Courts | Jury Service | Juror Selection Process