Η μεταπολίτευση του 1974 ήλθε ως επακόλουθο της κατάρρευσης της επταετούς δικτατορίας μετά την προδοσία της Κύπρου. Με την ορμή του δημοψηφίσματος της 8ης Δεκεμβρίου 1974, διά του οποίου οι πολίτες τάχθηκαν με ποσοστό 69,2% υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας, είχε την μεγάλη ευκαιρία να αφήσει να πνεύσει στην χώρα ο δροσερός άνεμος μιας ριζικής δημοκρατικής μεταρρύθμισης. Ωστόσο, γρήγορα διαφάνηκε ότι η κυβέρνηση Καραμανλή, που εν τω μεταξύ είχε αναδειχθεί μετά τις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, δεν είχε τέτοια πρόθεση.
Το Σύνταγμα του 1975, που καθόρισε θεσμικά το καθεστώς της μεταπολίτευσης, ψηφίστηκε αποκλειστικά από την κυβερνητική πλειοψηφία, με βάση σχέδιο που εκπόνησε η Κυβέρνηση, και ενώ η αντιπολίτευση είχε αποχωρήσει ασκώντας οξύτατη κριτική. Επιπλέον, προηγουμένως, με το Ψήφισμα Ι της 11ης Απριλίου 1974, είχε δοθεί παράταση στην προθεσμία των τριών μηνών από την υποβολή του σχεδίου που προβλεπόταν από την Συντακτική Πράξη της 3ης-4ης Οκτωβρίου 1974 για την ολοκλήρωση της ψήφισης του Συντάγματος, ώστε να μην ενεργοποιηθεί η διάταξη της παρ. 1 του άρ.5 της εν λόγω Συντακτικής πράξης, που όριζε ότι εάν η Βουλή δεν ολοκλήρωνε την ψήφιση του Συντάγματος εντός της παραπάνω προθεσμίας, τότε το Σύνταγμα θα έπρεπε να κυρωθεί με δημοψήφισμα.
Το Σύνταγμα του 1975, που σύμφωνα με τα ανωτέρω, θεσπίστηκε αποκλειστικά από την τότε κυβερνητική πλειοψηφία, δίχως την συναίνεση της αντιπολίτευσης και χωρίς την προσφυγή στην ετυμηγορία των πολιτών, καθόρισε την μορφή του πολιτικού συστήματος της μεταπολίτευσης, φροντίζοντας μόνο για την διαιώνιση της εξουσίας των εμπνευστών του.
Οι πολίτες τέθηκαν στις παρυφές της πολιτικής ζωής στερούμενοι σειράς πολιτικών δικαιωμάτων όπως η πρωτοβουλία πρόκλησης δημοψηφίσματος για θέσπιση ή κατάργηση νόμου, το δημοψήφισμα για κύρωση διεθνών συνθηκών, ή η συμμετοχή στην αναθεώρηση του Συντάγματος.
Η αρχή της διάκρισης των εξουσιών αντικαταστάθηκε, ως προς μεν την νομοθετική εξουσία από ένα θολό σύστημα κοινοβουλευτισμού όπου η βουλή ελέγχεται από την κυβέρνηση, ως προς δε την Δικαιοσύνη από διατάξεις ωμής χειραγώγησής της, μέσω της επιλογής της ηγεσίας της από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Προβλέφθηκαν προνόμια και ποινική ασυλία για το πολιτικό προσωπικό. Αφέθηκε στο σκότος ο δημόσιος έλεγχος των οικονομικών των κομμάτων και η λογοδοσία για την διαχείριση του δημοσίου χρήματος. Τσαλαπατήθηκε η αξιοκρατία και η ισότητα, ώστε να διευκολύνονται τα ρουσφέτια με σκοπό την δημιουργία κομματικών στρατών. Τέθηκαν οι βάσεις για διαπλοκή με τα μμε και τις εγχώριες και διεθνείς ελίτ.
Οι αναθεωρήσεις του Συντάγματος που επακολούθησαν τα έτη 1986, 2001, 2008 και 2019, έγιναν ακριβώς με τους ίδιους όρους καθώς το άρ. 110 του Συντάγματος προβλέπει νόθα διαδικασία που αποκλείει την συμμετοχή των πολιτών και ουδόλως διασφαλίζει ότι οι αλλαγές στο Σύνταγμα δεν θα είναι διάτρητες και σε βάρος των συμφερόντων της κοινωνίας.
Με αυτό το θεσμικό πλαίσιο, τριτοκοσμικού τύπου, το πολιτικό σύστημα της μεταπολίτευσης κατόρθωσε επί 50 έτη να ελέγχει την εξουσία, διαπλεκόμενο με την διεθνή και εγχώρια ελίτ, και λεηλατώντας το δημόσιο χρήμα. Το 2010 η χώρα χρεοκόπησε και υποδουλώθηκε στους δανειστές της, παραχωρώντας και μεγάλο μέρος του δημοσίου πλούτου της. Αλλά το πολιτικό σύστημα επιβίωσε.
Εάν το πρώτο στάδιο της μεταπολίτευσης ήταν ο διαμοιρασμός του δημοσίου χρήματος με στόχο την διαπλοκή, την δημιουργία κομματικών στρατών και την διαιώνιση της εξουσίας της, και το δεύτερο η χρεοκοπία της χώρας και η υποταγή στους δανειστές της, το τρίτο στάδιο, το οποίο βιώνουμε σήμερα, είναι η καταστροφή της μεσαίας τάξης, του περιβάλλοντος και των υποδομών της χώρας προς όφελος της άρχουσας πολιτικής και οικονομικής ελίτ.
Ποιος κυβερνά αυτή τη χώρα
Στον ιδρυτή της Μεταπολίτευσης Κωνσταντίνο Καραμανλή αποδίδεται η φράση «ποιος επιτέλους κυβερνά αυτή την χώρα», την οποία φέρεται να χρησιμοποίησε διερωτώμενος δημοσίως το 1963 μετά την δολοφονία του Γρηγορίου Λαμπράκη και ενώ ο ίδιος ήταν πρωθυπουργός εκλεγμένος το 1961 στις λεγόμενες εκλογές «βίας και νοθείας».
Η πολιτική φιλοσοφία παρέχει καθαρές απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα: Εάν η πολιτική εξουσία ανήκει στα χέρια ενός, το πολίτευμα καλείται μοναρχία· εάν ασκείται από λίγους, θεωρείται ολιγαρχία· ενώ δημοκρατία μπορεί να αποκαλείται μόνο εάν η πολιτική εξουσία βρίσκεται στα χέρια του συνόλου των πολιτών.
Για το καθεστώς της μεταπολίτευσης, που σήμερα γιορτάζει τα 50 έτη πίσω από κλειστές πόρτες, οι μάσκες έχουν πλέον πέσει και απέχει πολύ από το να θεωρείται δημοκρατία. Εάν όμως η μεταπολίτευση εξαπάτησε τους πολίτες και αντί δημοκρατίας εξελίχθηκε σε ολιγαρχία, τότε οι πολίτες χρειάζονται μία άλλη μεταπολίτευση.
Χρήστος Λυντέρης
24.07.2024 | ΦτΔ
