Θεωρητική βάση εφαρμοσμένης πολιτικής αντίληψης

Στις κοινωνίες πολιτών του σύγχρονου κόσμου, οι πολίτες μαθαίνουμε από τα μικρά μας χρόνια και από κάθε πηγή πληροφόρησης – οικογένεια, σχολείο, δημόσιο βήμα (Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης) ότι το σύστημα διακυβέρνησης των πατρίδων μας είναι δημοκρατία.

Η Δημοκρατία όμως, όχι μόνο δεν υφίσταται στις σύγχρονες κοινωνίες πολιτών αλλά ακόμα περισσότερο, η ειλικρινής και προσεκτική αναζήτηση του ορισμού της, οδηγεί σχετικά γρήγορα στο ασφαλές συμπέρασμα ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να οριοθετηθεί με έναν αποδεκτό από όλους τρόπο και πολύ δυσκολότερο να επιτευχθεί. Μπορούμε όμως να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για την αναζήτησή της.

Ο Αλμπέρ Καμύ προσπαθώντας σε μια συνέντευξη να την προσδιορίσει είπε: «Μερικές φορές σκέφτομαι, αν δεν έχω κάτι καλύτερο, για τη δημοκρατία. Είναι γνωστό ότι υπάρχει σύγχυση στα μυαλά των ανθρώπων σχετικά με αυτή την πολύτιμη έννοια. Και καθώς μου αρέσει να ξανασυναντιέμαι με τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων, αναζητώ τους ορισμούς που θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτοί από αυτόν τον μεγάλο αριθμό. Δεν είναι εύκολο και δεν ισχυρίζομαι ότι το έχω κατορθώσει. Αλλά νομίζω ότι μπορούμε να φτάσουμε σε κάποια ωφέλιμη προσέγγιση. Για να είμαι σύντομος, ιδού μία: η δημοκρατία είναι η κοινωνική και πολιτική άσκηση της μετριοφροσύνης.»

Το χάσμα ανάμεσα στην πολιτική αντίληψη που επικρατεί και διδάσκεται σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, δηλαδή ότι ζούμε σε δημοκρατία, και στην πολιτική αντίληψη που περιγράφει με τον τρόπο του ο Καμύ υπαινισσόμενος ευθέως ότι δεν έχουμε καταλάβει καν προς ποια κατεύθυνση μπορεί να αναζητηθεί η δημοκρατία, είναι τρομακτικό.

Στην εποχή μας δυστυχώς, εφαρμόζεται ένα πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης το οποίο αναιτιολόγητα ονομάζεται δημοκρατία. Στο μέλλον, όταν οι κοινωνίες πολιτών θα έχουν αυτονομηθεί και θα έχουν μπει σε τροχιά αναζήτησης της δημοκρατίας, αυτό το πολιτικό παράδοξο θα καταγραφεί ως η μεγαλύτερη πολιτική απάτη στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Η Δημοκρατία είναι μια πολιτική κατάσταση επιδιωκόμενη στο διηνεκές. Το ζητούμενο είναι να αποσαφηνισθούν οι προϋποθέσεις για να μπούμε σε τροχιά αναζήτησης της και να διερευνηθεί αν αυτές ή κάποιες απ΄ αυτές υπάρχουν στον σημερινό κόσμο.

Συλλογική αυτονομία πολιτών – Κοινωνική αυτονομία

Ας υποθέσουμε ότι σε μια κοινωνία πολιτών υπάρχει μια θεσμοθετημένη διαδικασία που επιτρέπει σε κάθε πολίτη να θέσει υπόψιν των συμπολιτών του μια πρόταση, την οποία εφόσον η πλειοψηφία των πολιτών αποφασίσει να υποστηρίξει έπειτα από οργανωμένη και αδιαμεσολάβητη διαβούλευση στην οποία δύνανται να συμμετέχουν ισότιμα όλοι οι πολίτες, τότε η πρόταση αυτή γίνεται νόμος της κοινωνίας. (Ο ορισμός αυτός βασίστηκε σε αντίστοιχο ορισμό του φίλου Πέτρου ).

Εννοείται ότι η θεσμοθετημένη διαδικασία που αφορά τον τρόπο που κατατίθεται η πρόταση καθώς και τον τρόπο της διαβούλευσης, ελέγχεται θεσμικά από το σύνολο των πολιτών ανασχεδιάζεται θεσμικά από το σύνολο των πολιτών και εγκρίνεται θεσμικά από το σύνολο των πολιτών.

Ας ορίσουμε αυτή τη διαδικασία ως στοιχείο συλλογικής αυτονομίας πολιτών ή αφού μιλάμε για κοινωνία, στοιχείο κοινωνικής αυτονομίας και ορίζουμε ότι μια κοινωνία πολιτών αυτονομείται, όταν έχει θεσμοθετημένη από τους πολίτες, σχεδιασμένη από τους πολίτες, εγκεκριμένη από τους πολίτες και εμπεδωμένη από τους πολίτες τουλάχιστον μια τέτοια διαδικασία.

Στοιχείο που αποτελεί διαφοροποίηση του παρόντος συγγράμματος από την εφαρμοζόμενη στις μέρες μας πολιτική αντίληψη, είναι η θεώρηση ως δεδομένο ότι δεν υπάρχει δημοκρατία πουθενά στον κόσμο, μόνο στοιχεία δημοκρατίας υπάρχουν σε ελάχιστες κοινωνίες (όπως είπαμε παραπάνω η δημοκρατία δεν μπορεί να προσδιορισθεί ως ολοκληρωμένος στόχος πολλώ δε μάλλον να λεχθεί από κάποιους ότι έχει ήδη επιτευχθεί). Διαφοροποίηση επίσης του παρόντος συγγράμματος από την εφαρμοζόμενη πολιτική αντίληψη είναι ότι αναγκαία (όχι ικανή) προϋπόθεση για να εισέλθει μια κοινωνία πολιτών σε τροχιά αναζήτησης της δημοκρατίας είναι η ύπαρξη τουλάχιστον ενός στοιχείου κοινωνικής αυτονομίας όπως αυτό ορίζεται παραπάνω. Το ζητούμενο σε πρώτο στάδιο μιας κοινωνίας πολιτών, δηλαδή ενός συνόλου ανθρώπων που αποφάσισαν να συνυπάρξουν σε ένα κοινό πλαίσιο κανόνων, δεν είναι η επίτευξη της δημοκρατίας αλλά η κοινή γνώση των προϋποθέσεων προκειμένου να εισέλθει σε τροχιά αναζήτησης της δημοκρατίας.

Διαβάζοντας αυτά, κάποιος που έχει γαλουχηθεί στο υπάρχον πολιτικό σύστημα στο σύγχρονο κόσμο, ακόμα κι αν έχει τελειώσει όλα τα στάδια της εκπαίδευσης που περιλαμβάνει το εκπαιδευτικό σύστημα της κοινωνίας που ζει λογικά θα αναρωτηθεί: Μα καλά, αφού εκλέγουμε τους αντιπροσώπους μας δεν έχουμε κοινωνική αυτονομία;

Για να δούμε λοιπόν, εκλέγοντας τους αντιπροσώπους μας οι πολίτες, έχουμε κοινωνική αυτονομία; Μέσω της εκλογής αντιπροσώπων, έχουμε ισχύ στη διαμόρφωση του κοινού πλαισίου μέσα στο οποίο οι πολίτες συνυπάρχουμε; Έχουμε ισχύ στη λήψη των αποφάσεων;

Εκλογές αντιπροσώπων

Για να είναι από την αρχή ξεκάθαρη η θέση που αποτυπώνεται στο παρόν κείμενο, ιδού η έκφραση της: Η εμπειρία από τα πολιτεύματα του σύγχρονου κόσμου δείχνει ότι από τα πολιτικά εργαλεία που μπορεί να εφαρμοσθούν σε μια κοινωνία πολιτών υπέρ των κατόχων του συσσωρευμένου πλούτου (κατά κόσμον ολιγάρχες), το ισχυρότερο όλων είναι οι εκλογές αντιπροσώπων. Δεν είναι δηλαδή απλά μια ολιγαρχική διαδικασία όπως υποστήριζαν οι αρχαίοι Έλληνες, αλλά ακόμα περισσότερο, η εμπειρία των τελευταίων 200 χρόνων μάς δείχνει πως είναι το ισχυρότερο από όλα τα ολιγαρχικά εργαλεία.

Η εφαρμογή της εκλογής αντιπροσώπων ως κυρίαρχη συμμετοχική διαδικασία των πολιτών στα πολιτεύματα του σύγχρονου κόσμου όχι μόνο δεν οδηγεί σε κοινωνική αυτονομία αλλά δεν αποτελεί και κανενός είδους θετική εξέλιξη ή πρόοδο για τις κοινωνίες πολιτών. Ούτε όμως και οπισθοδρόμηση. Αποτελεί μια εντελώς διαφορετική πολιτική πορεία των κοινωνιών των πολιτών, την πλέον επικίνδυνη για τους ανθρώπους που ζουν σ΄ αυτές τις κοινωνίες διότι μέσω της ταύτισης της εκλογικής διαδικασίας με τη δημοκρατία και την κοινωνική αυτονομία, ο πολίτης μαθαίνει να αναθέτει και όχι να συμμετέχει με συνέπεια να διολισθαίνει στην αποπολιτικοποίηση στην άγνοια και στην απάθεια για τα κοινά, στον ολοκληρωτικό ατομικισμό.

Ο χαρακτηρισμός της εκλογής αντιπροσώπων ως ισχυρότατα ολιγαρχικής διαδικασίας είναι άλλο ένα στοιχείο που αποτελεί ριζική διαφοροποίηση του παρόντος κειμένου από τη βάση της εφαρμοζόμενης πολιτικής αντίληψης του σύγχρονου κόσμου.

Προσοχή: Στο παρόν κείμενο δεν απορρίπτεται η ύπαρξη εκλογικής διαδικασίας αντιπροσώ-πων σε ένα πολίτευμα. Αντιθέτως αναγνωρίζεται η ευελιξία που προσφέρει η αντιπροσώπευση στη λειτουργία μιας πολυπληθούς κοινωνίας. Καταδικάζεται όμως απερίφραστα η θεώρηση της ως στοιχείο κοινωνικής αυτονομίας, ως στοιχείο δημοκρατίας. Από τη στιγμή που μια κοινωνία πολιτών αποφασίσει να εφαρμόσει εκλογές αντιπροσώπων στο σύστημα διακυβέρνησής της πρέπει οι πολίτες της να γνωρίζουν ότι εφαρμόζουν το ισχυρότερο και πιο επικίνδυνο ολιγαρχικό εργαλείο και πρέπει να αντισταθμίσουν αυτή τους την απόφαση με βομβαρδισμό θεσμοθετημένων στοιχείων κοινωνικής αυτονομίας, με συνεχή ενημέρωση σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης για την ολιγαρχική φύση της, με βομβαρδισμό θεσμοθετημένων μηχανισμών ανάκλησης των εκλεγμένων και των αποφάσεών τους αλλά και θεσμοθετημένων διαδικασιών νομοθέτησης κατευθείαν από τους πολίτες.

Αν συμφωνήσουμε ότι όλοι οι πολίτες μιας κοινωνίας έχουμε ατομική και συλλογική ισχύ, αυτές θα μπορούσαν να περιγραφούν ως εξής: Η ατομική ισχύς μάς επιτρέπει να πάρουμε αποφάσεις βάσει των κανόνων-νόμων που υπάρχουν μέσα στο κοινό πλαίσιο στο οποίο συνυπάρχουμε. Η συλλογική ισχύς μάς επιτρέπει να συνδιαμορφώνουμε τους παραπάνω κανόνες-νόμους αυτού του κοινού πλαισίου μαζί με τους συμπολίτες μας.

Το σύνταγμά μας όμως, μέσω της εκλογικής διαδικασίας αντιπροσώπων, μας επιβάλλει να εκχωρούμε τη συλλογική μας ισχύ.

Το σύνταγμα μας δεν μας επιτρέπει να ασκήσουμε τη συλλογική μας ισχύ, μας επιτρέπει μόνο να την εκχωρήσουμε. (Κάποιοι νόμοι που έχουν ψηφιστεί πρόσφατα για Δημοψηφίσματα Πρωτοβουλίας Πολιτών και Συνελεύσεις Πολιτών σε περιφερειακό και δημοτικό επίπεδο, με τα προσκόμματα που περιλαμβάνουν, και την ανύπαρκτη προβολή στους πολίτες, μοιάζουν με χαμένο θησαυρό σε ωκεανό. Και επιπροσθέτως, η βουλή το 2019 τούς κατέστησε αδρανείς.) Με αυτό τον τρόπο κάθε εκλεγμένος έχει συσσωρευμένη συλλογική ισχύ. Και αν είναι στη συμπολίτευση, η συσσωρευμένη συλλογική ισχύς του αυξάνεται.

Συσσωρευμένη Συλλογική Ισχύς – 1

Με τη συλλογική ισχύ να έχει συσσωρευθεί σε λίγους ανθρώπους, οι κάτοχοι του συσσωρευμένου πλούτου (ολιγάρχες) αποκτούν ορατό, συγκεκριμένο και τελικά εύκολο στόχο, τον βουλευτή, το πολιτικό κόμμα. Είτε θα επηρεάσουν τον εκλεγμένο, είτε θα μεθοδεύσουν την εκλογή δικών τους ανθρώπων, και στην ακραία περίπτωση θα «εξοντώσουν» έναν εκλεγμένο που τυγχάνει να μην τους εξυπηρετεί, έχοντας εξασφαλίσει τη συνεργασία του αντικαταστάτη του.

Η αδιαμφισβήτητη ολιγαρχική φύση της εκλογής αντιπροσώπων αποκαλύπτεται τελικά στο πέρασμα της συσσωρευμένης συλλογικής ισχύος από τους εκλεγμένους στους κατόχους του συσσωρευμένου πλούτου, οι οποίοι επιπροσθέτως, και με εξασφαλισμένο τον έλεγχο της συλλογικής ισχύος των πολιτών, φροντίζουν εύκολα να ελέγχουν πλήρως έναν άλλο σημαντικό παράγοντα επιρροής των πολιτών, το δημόσιο βήμα (ΜΜΕ).

Μέσω της αρπαγής της συλλογικής ισχύος από τους πολίτες, ελέγχουν τους νόμους και την παιδεία, η οποία εξαπατά από γενιά σε γενιά τους πολίτες, διδάσκοντας τους ότι ζουν σε δημοκρατία, δηλαδή στο τέρμα των πολιτευμάτων, «στο καλύτερο πολίτευμα που μπορούμε να έχουμε».

Κάθε πολίτης καταλήγει να κατηγορεί τον εαυτό του, αλλά κυρίως τους συμπολίτες του, για την ποιότητα των εκλεγμένων, θεωρώντας ότι όντας σε δημοκρατία δεν μπορούν να κάνουν κάτι περισσότερο. Έτσι απογοητεύονται, απομακρύνονται από την πολιτική (πολλοί καταντούν να υπερηφανεύονται για την απολίτικη στάση τους!), γίνονται «ιδιώτες», με αποτέλεσμα να ολοκληρώνεται η καταστροφική επίδραση της ισχυρότατης ολιγαρχικής φύσης της εκλογικής διαδικασίας.

Με βάση την υφιστάμενη νοοτροπία πολλοί θα αναρωτηθούν: Γιατί οι πολίτες πρέπει να ασχολούνται με την πολιτική; Γιατί να ασχολούνται δηλαδή με τα κοινά;

Μα είναι τραγικό να γίνεται μια τέτοια ερώτηση, ειδικά από ενήλικες. Διότι ουσιαστικά ρωτούν γιατί να συμμετέχουν στη διαμόρφωση του κοινού πλαισίου μέσα στο οποίο ζουν μαζί με τους συμπολίτες τους, με τα ίδια τους τα παιδιά.

Το να απαντούμε σε αυτή την ερώτηση επισημαίνοντας ότι οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν όσους δεν ασχολούνταν με την πολιτική «ιδιώτες», και ότι οι σύγχρονοι φιλόσοφοι δημιούργησαν τη σύγχρονη λέξη «idiot» ακριβώς όταν κατάλαβαν τη σημασία που έδιναν οι αρχαίοι Έλληνες στην έννοια «ιδιώτης», δεν αρκεί πια. Για να είμαι ειλικρινής όμως, δεν ξέρω πώς αλλιώς να επιχειρηματολογήσω σε κάτι τόσο προφανές. Ειδικά με τα χάλια της ανθρωπότητας στο επίπεδο των ανισοτήτων, των κτηνωδών συνεπειών των πολέμων για να εξυπηρετηθεί το συμφέρον κάποιων λίγων που ελέγχουν κυβερνήσεις κρατών, της περιβαλλοντικής καταστροφής της γης.

Ένα πολιτικό σύστημα το οποίο εκπαιδεύει τους πολίτες στην αποπολιτικοποίηση (αποκοινωνικοποί-ηση) και στον ατομικισμό, οδηγώντας τους ουσιαστικά στο να πιστεύουν ότι αυτά τα χαρακτηριστικά είναι δική τους επιλογή, και μάλιστα ωφέλιμη, είναι πιο επικίνδυνο από δέκα Νέρωνες μαζί.

Και για να μη δημιουργείται σύγχυση, πολιτικοποίηση (κοινωνικοποίηση) των μη αιρετών πολιτών επί της ουσίας, σημαίνει δημόσια συμμετοχή των μη αιρετών πολιτών στη λήψη των αποφάσεων που αφορούν το κοινό πλαίσιο, δεν σημαίνει συμμετοχή στην υλοποίηση των αποφάσεων που πήραν άλλοι για το κοινό πλαίσιο ερήμην των μη αιρετών πολιτών. Στο υπάρχον σύστημα, δυστυχώς, η απομάκρυνση των μη αιρετών πολιτών, δηλαδή του Δήμου, από την ισχύ επί των κοινών, δηλαδή από το κράτος, δεν είναι επιλογή, όπως λανθασμένα πολλοί νομίζουν, είναι μονόδρομος. Δεν μας αφήνει άλλη επιλογή το σύνταγμά μας.

Είναι τραγικό ότι στην παγίδα της αντιπροσώπευσης έχουν πέσει και οι περισσότεροι από τους ειλικρινείς ιδεολόγους. Έχουν ταυτίσει την προσπάθεια να επικοινωνήσουν τις ιδέες τους με την αύξηση της εκλογικής επιρροής των κομμάτων που ιδρύθηκαν για αυτόν τον σκοπό. Και έτσι έχουν έρθει στα νερά των κατόχων του συσσωρευμένου πλούτου που ελέγχουν πλήρως αυτή τη διαδικασία, φροντίζοντας μάλιστα, οι ηγέτες των κομμάτων να είναι κατά κανόνα ικανότατοι και αδιάντροποι ιδεολογοκάπηλοι.

Βέβαια, θα πουν κάποιοι: Τι φταίει το πολιτικό σύστημα; Ο συσσωρευμένος πλούτος, το «κεφάλαιο» δηλαδή, αυτό έχει τη δύναμη, και πάντα θα υπερισχύει, πάντα θα υπερνικά τη θέληση των πολιτών.

Ποιος έχει τη δύναμη;

Η απάντηση σε αυτό είναι πολύ απλή: Μα συσσωρευμένος πλούτος υπάρχει επειδή δεν υπάρχει κοινωνική αυτονομία. Αυτό δηλαδή που είναι ευρέως γνωστό ως «κεφάλαιο» δεν είναι παρά μια ασθένεια των κοινωνιών που δεν έχουν στοιχεία αυτονομίας, που δεν έχουν στοιχεία δημοκρατίας.

Πολύ γρήγορα μετά την αυτονόμηση των κοινωνιών, οι λεγόμενοι «κροίσοι» ή το λεγόμενο «κεφάλαιο» (συσσωρευμένος πλούτος) θα αρχίσουν να εξαφανίζονται. Θα γίνουν δεινόσαυροι.

Και αυτό θα γίνει διότι πολύ απλά οι πολίτες θα ασκήσουν τη συλλογική ισχύ τους μέσω των στοιχείων κοινωνικής αυτονομίας που θα έχουν κατακτήσει και θα αφαιρέσουν τον συσσωρευμένο πλούτο από αυτόν που τον κατέχει, ακόμα και αν αυτός τον απέκτησε νομότυπα. Διότι καμία κοινωνία πολιτών που έχει αυτονομηθεί δεν θα δεχθεί συσσωρευμένο πλούτο σε λίγους. Δεν έχει απολύτως κανέναν λόγο να το επιτρέψει.

Και τελικά, όπως σε κάθε αντιπαράθεση, θα υπερισχύσει ο νόμος της φύσης, ο νόμος του ισχυρού, ο νόμος της κοινωνίας πολιτών που θα έχει αυτονομηθεί. Διότι, κατ’ αναλογία πλήθους, δεν υπάρχουν ισχυρότερες δυνάμεις στον πλανήτη από τις κοινωνίες στις οποίες οι πολίτες διαβουλεύονται και αποφασίζουν αδιαμεσολάβητα και συγκροτημένα στη βάση της ισηγορίας για το κοινό τους μέλλον.

Συσσωρευμένη Συλλογική Ισχύς – 2

Η διδασκόμενη πολιτική αντίληψη στην εποχή μας αποκρύπτει επιμελώς ότι η συσσωρευμένη συλλογική ισχύς των εκλεγμένων όχι απλά δεν είναι λύση, αντιθέτως, είναι χειρότερη από τον συσσωρευμένο πλούτο. Και ακόμα περισσότερο, όταν η συσσώρευση της συλλογικής ισχύος σε λίγα άτομα γίνεται εκούσια από τους πολίτες είναι ο μέγιστος εχθρός της αυτονομίας τους ως κοινωνία, άρα ο μέγιστος εχθρός της προοπτικής τους να βαδίσουν ως κοινωνία προς την αυτονομία, προς τη δημοκρατία.

Η συσσωρευμένη συλλογική ισχύς μπορεί να δημιουργήσει συσσωρευμένο πλούτο. Ο συσσωρευμένος πλούτος δεν μπορεί να δημιουργήσει-αποκτήσει συσσωρευμένη συλλογική ισχύ απέναντι σε μια αυτόνομη κοινωνία. Και έτσι καθίσταται καταδικασμένος να συρρικνωθεί στα επίπεδα που θα ορίσουν οι πολίτες.

Η άγνοια της έννοιας της συσσωρευμένης συλλογικής ισχύος, της οποίας ο πραγματικός ρόλος αποκρύπτεται μέσω της ταύτισης της με την έννοια της κοινοβουλευτικής «δημοκρατίας», οδηγεί τα κινήματα να εναντιώνονται στον συσσωρευμένο πλούτο, και να αγνοούν τον πραγματικό τους εχθρό που επιτρέπει τη συσσώρευση του πλούτου, και που δεν είναι άλλος από τη συσσωρευμένη συλλογική ισχύ που παράγεται μέσω της ισχυρότατα ολιγαρχικής διαδικασίας εκλογής αντιπροσώπων.

Και δυστυχώς, τα κινήματα όχι μόνο αγνοούν τον πραγματικό τους εχθρό, αλλά συμμετέχουν στο παιχνίδι της συσσώρευσης συλλογικής ισχύος, επιδιώκοντας να επικοινωνήσουν με την κοινωνία μέσω της καταδικασμένης οδού της ίδρυσης κομμάτων. Δεν αντιλαμβάνονται ότι αυτό που λείπει από την κοινωνία δεν είναι άλλος ένας υποψήφιος που θα του ανατεθεί η επίλυση των προβλημάτων, αλλά η συνειδητοποίηση εκ μέρους των πολιτών τής ανάγκης θεσμοθέτησης διαδικασιών μέσω των οποίων θα λαμβάνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις και θα καθορίζουν οι ίδιοι τους κανόνες του κοινού πλαισίου μέσα στο οποίο συνυπάρχουν.

Παρά ταύτα, είναι περισσότερο από βέβαιο ότι οι κάτοχοι του συσσωρευμένου πλούτου δεν θα μπορούν να κρύβονται για πάντα πίσω από την απίστευτη πολιτική απάτη της λεγόμενης «κοινοβουλευτικής δημοκρατίας». Κάποια στιγμή η αλήθεια θα αποκαλυφθεί και τα πράγματα θα πάρουν το δρόμο τους. Οι πολίτες θα επιδιώξουν και θα πετύχουν την αυτονομία τους. Ως αυτόνομη κοινωνία θα πάρουν τη θέση τους στην κορυφή της πολιτικής και οικονομικής ισχύος, η πολιτική αντίληψη θα προχωρήσει από τη μεταβρεφική ηλικία που βρίσκεται στο επόμενο στάδιο και η αναζήτηση της δημοκρατίας θα αρχίσει.

Επιτέλους ο τροχός θα γυρίσει.

Μπορεί ο τροχός να γυρίσει μέχρι την Κυριακή γιατί Δευτέρα έχω οδοντίατρο;

Ναι! Ωραία όλα αυτά, θα πει κανείς! Αλλά πόσο γρήγορα μπορούμε να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας; Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε;

Η απάντηση δεν είναι ευχάριστη. Δεν μπορούμε να πάρουμε γρήγορα την κατάσταση στα χέρια μας. Δεν είναι δυνατόν να εκριζωθεί γρήγορα νοοτροπία εκατονταετιών, και μάλιστα αυτό δυσκολεύει αν σκεφτούμε ότι το δημόσιο βήμα και η παιδεία είναι απολύτως ελεγχόμενα από τους κατόχους του συσσωρευμένου πλούτου μέσω της συσσωρευμένης συλλογικής ισχύος.

Μπορούμε όμως να προσδιορίσουμε τα βήματα και να ξεκινήσουμε, η γενιά μας, κάνοντας έστω το πρώτο. Και ίσως αυτό το πρώτο βήμα είναι τούτο: όσοι έχουμε ήδη αυτή την πολιτική αντίληψη ή όσοι την υιοθετήσουν στην πορεία να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι εφικτή και εφαρμόσιμη στις κοινωνίες πολιτών, ότι είναι διδάξιμη στα σχολεία, και ότι για να την επικοινωνήσουμε πρέπει πάνω απ’ όλα να έχουμε άσβεστη, αστείρευτη υπομονή και επιμονή.

Δεδομένης της κατάστασης της πολιτικής αντίληψης του μέσου πολίτη του σύγχρονου κόσμου, για την οποία είναι απολύτως υπεύθυνο το πολιτικό σύστημα του κοινοβουλευτισμού, το οποίο είναι ιδιοκτησία των κατόχων του συσσωρευμένου πλούτου και των συνεργατών τους αντιπροσώπων-κατόχων της συσσωρευμένης συλλογικής ισχύος, η επίτευξη της εισόδου των κοινωνιών των πολιτών σε τροχιά αναζήτησης της δημοκρατίας υπερβαίνει κατά πολύ τον βιολογικό κύκλο ενός ανθρώπου. Βλέπεις, δεν είμαστε αθάνατοι…

…μήπως είμαστε αθάνατοι;

Όχι βέβαια! Όλοι κάποια στιγμή θα πάρουμε το δρόμο που δεν έχει επιστροφή. Και γνωρίζοντάς το, σχεδιάζουμε το ατομικό μας μέλλον εντός των χρονικών βιολογικών μας ορίων.

Τι γίνεται όμως όταν σχεδιάζουμε το συλλογικό μας μέλλον; Δεν είναι πολύ εγωιστικό να το περιορίζουμε κι αυτό χρονικά; Μήπως όταν σχεδιάζουμε μαζί με τους συμπολίτες μας το μέλλον της κοινωνίας που ζούμε πρέπει να σκεφτόμαστε διαφορετικά; Να σκεφτόμαστε δηλαδή το μέλλον της κοινωνίας και όχι το δικό μας μέσα σε αυτή; Γιατί αν το καλοσκεφτούμε υπάρχει μια τεράστια διαφορά ανάμεσα στην κοινωνία και σε κάθε έναν από εμάς: Εμείς δεν είμαστε αθάνατοι, η κοινωνία όμως είναι! Επομένως όταν αποφασίσουμε να σχεδιάσουμε το μέλλον της, μήπως είμαστε υποχρεωμένοι να σκεφτόμαστε όπως της αξίζει, δηλαδή σαν αθάνατοι;

Μήπως η κοινωνία που θα παραδώσουμε στους επόμενους θα πρέπει να εμπεριέχει το ξεκίνημα μιας προσπάθεια αυτονόμησης με μια ισχυρή θεωρητική βάση εφαρμοσμένης πολιτικής αντίληψης;

Μήπως για να γίνει αυτό πρέπει να προσπαθήσουμε να αισθανθούμε ότι ο αντίκτυπος των συλλογικών μας επιλογών σε βάθος εκατονταετιών θα είναι σε εμάς και όχι σε κάποιους επόμενους;

Μήπως τελικά για να μπορούμε να υποστηρίζουμε ότι σκεφτόμαστε κοινωνικά, συλλογικά, πρέπει να σκεφτόμαστε ως αθάνατοι;

Είναι τεράστια υποκρισία και επίδειξη εξωφρενικού εγωισμού να υποστηρίζει κάποιος ότι έχει συλλογική συνείδηση, να μιλά για συλλογικά θέματα, και ταυτόχρονα να θεωρεί δεδομένο ότι κριτήριο στη διαμόρφωση της άποψης του για όλους τους κοινωνικούς στόχους είναι αν θα ζει ή όχι όταν αυτοί οι στόχοι επιτευχθούν.

Και δεν μιλώ για την κατασκευή ενός δρόμου ή ενός σχολείου. Μιλώ για τη δυνατότητά του να αποφασίζει μαζί με τους συμπολίτες του πού και πώς θα κατασκευαστεί αυτός ο δρόμος, και πολύ περισσότερο τη δυνατότητα του να αποφασίζει, πάντα μαζί με τους συμπολίτες του, τι θα διδάσκεται σε αυτό το σχολείο.

Βρισκόμαστε σε πολύ πρώιμα στάδια διακυβέρνησης των κοινωνιών των πολιτών. Ακόμα δεν έχει καν καταγραφεί ο διαχωρισμός τους σε ετερόνομες και αυτόνομες. Είναι έξω από το βιωματικό πεδίο των πολιτών ότι στην κοινωνία που ζουν δεν έχουν απολύτως καμία ισχύ στη λήψη των συλλογικών αποφάσεων, ενώ θα έπρεπε. Αγνοούν ότι η κοινωνία τους είναι ετερόνομη. Οπότε πώς είναι δυνατόν να διεκδικήσουν την αυτονομία της, όταν διδάσκονται πάππου προς πάππου την πολιτική ύβρη, ότι το σύνταγμά μας, οι εκλογές, τους αποδίδουν ισχύ, ότι τους εξασφαλίζουν κοινωνική αυτονομία.

Οι κοινωνιολόγοι μελετούν τις κοινωνίες χωρίς να λαμβάνουν υπόψη ότι στο λογισμικό τού εγκεφάλου των πολιτών εμφυτεύεται συστηματικά μετά τη γέννησή τους ένας πολύ επικίνδυνος υιός: αυτός της ανάθεσης, της κοινοβουλευτικής ψευτοδημοκρατίας, και τελικά της κατά κανόνα αναπόφευκτης διολίσθησης στον ατομισμό, ο οποίος καθορίζει όχι μόνο το στενό πλαίσιο της πολιτικής τους αντίληψης, αλλά και συνολικά τη μέση αξιακή κατάστασή τους.

Η προσεκτική ανάλυση του τελευταίου συμπεράσματος, ότι η μέση αξιακή κατάσταση των πολιτών διαμορφώνεται από το πολιτικό σύστημα, οδηγεί στην κατάρριψη μιας πολύ επικίνδυνης και ύπουλης θέσης που διατυπώθηκε κατά κόρον από τον οργανισμό (δηλαδή από τους κατόχους του συσσωρευμένου πλούτου, συστημικούς πολιτικούς και συστημικούς δημοσιογράφους) τα χρόνια που ψηφίζονταν τα μνημόνια: Φταίμε όλοι.

Για να δούμε λοιπόν, φταίμε όλοι;

Ας ξαναδούμε αυτό που αναγράφεται παραπάνω… Αν συμφωνήσουμε ότι όλοι οι πολίτες μιας κοινωνίας έχουμε ατομική και συλλογική ισχύ, αυτές περιγράφονται ως εξής: Η ατομική ισχύς μάς επιτρέπει να πάρουμε αποφάσεις βάση των κανόνων-νόμων που υπάρχουν μέσα στο κοινό πλαίσιο στο οποίο συνυπάρχουμε. Η συλλογική ισχύς μάς επιτρέπει να συνδιαμορφώνουμε τους παραπάνω κανόνες-νόμους αυτού του κοινού πλαισίου μαζί με τους συμπολίτες μας.

Συλλογικη ευθυνη πολιτων …

Στην κοινωνία μας, μάς επιβάλλεται η εκχώρηση της συλλογικής ισχύος σε αιρετούς. Δεν μας επιτρέπεται η άσκηση της.

Σε μια κοινωνία η θεσμοθετημένη συλλογική ισχύς και η ευθύνη που προκύπτει από την άσκησή της είναι δύο έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Η θεσμοθετημένη συλλογική ισχύς συνεπάγεται ευθύνη για τις συνέπειες της άσκησής της, ενώ η ευθύνη προϋποθέτει θεσμοθετημένη συλλογική ισχύ για να αποδοθεί. Σε μια κοινωνία δεν νοείται συλλογική ισχύς μη θεσμοθετημένη. Με το «φωνή λαού οργή θεού» δεν προχωράμε. Με θεσμοθετημένες δημοκρατικές διαδικασίες που μας αποδίδουν δυνατότητα άσκησης συλλογικής ισχύος θα τα καταφέρουμε.

Μέχρι όμως να καθιερωθούν τέτοιες διαδικασίες κανείς δεν μπορεί να μας αποδώσει συλλογική ευθύνη.

Ατομικη ευθυνη πολιτων …

Φαίνεται επιθυμητό από τους περισσότερους πολίτες, να ζουν σε μια κοινωνία οργανωμένη, που παρέχει ασφάλεια, άνεση, υψηλό βιοτικό επίπεδο, υψηλό επίπεδο συστήματος υγείας και παιδείας.

Είναι επίσης ευχή των περισσοτέρων να ζουν σε μια κοινωνία όπου έχει εξαλειφθεί πλήρως το φαινόμενο της ανέχειας, των άστεγων και των άλλων δεινών καταστάσεων.

Παρόλα αυτά είναι εύκολο να διαπιστώσει κανείς ότι ενώ υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ζουν στην ανέχεια, και ακόμα χειρότερα, ζουν άστεγοι, την ίδια στιγμή, στην ίδια κοινωνία, κατασπαταλώνται κεφάλαια σε τομείς που αναρωτιέται κανείς αν έχουν προτεραιότητα από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Αν ανατρέξει κανείς σε αυτά που ελέχθησαν παραπάνω, εύκολα διαπιστώνει πως στο κείμενο αυτό υποστηρίζεται η άποψη πως η τραγική αυτή αντίφαση δεν είναι επιλογή των πολιτών, γιατί δεν υπάρχει θεσμοθετημένη διαδικασία που να επιτρέπει σε εμάς τους πολίτες να επιλέγουμε τις προτεραιότητες του κοινού πλαισίου μέσα στο οποίο συνυπάρχουμε.

Υπάρχει όμως διάχυτη και η άποψη, πως για την κατάσταση αυτή και γενικότερα για τα συλλογικά προβλήματα της κοινωνίας που ζούμε, ευθυνόμαστε οι πολίτες· η κακή νοοτροπία μας να είμαστε ατομικιστές, να κοιτάζουμε μόνο τον εαυτό μας και όχι το σύνολο.

Η διαφθορά υπάρχει σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, φαινόμενο που και αυτό όμως έχει τις ρίζες του στον ατομικισμό.

Η λογική της ανάθεσης, εκτός από το να χαρίζει συλλογική ισχύ στους κατόχους του συσσωρευμένου πλούτου (ολιγάρχες), επιτυγχάνει δύο πράγματα:

1. Αναθέτοντας τη συλλογική τους ισχύ οι πολίτες σταματούν να ασχολούνται με τα κοινά. Έτσι γίνονται άσχετοι με την άσκηση τους.
2. Οι πολίτες έχουν ατομική και συλλογική ισχύ. Εφόσον δεν ασχολούνται με τη συλλογική ισχύ διότι το σύνταγμα επιτρέπει μόνο να την αναθέτουν, το μόνο που τους μένει είναι η ατομική τους ισχύ, ο εαυτός τους. Οπότε στατιστικά η πλειοψηφία των πολιτών, αφού οδηγούνται άθελα τους στο να ασχολούνται μόνο με τον εαυτό τους, μοιραία οδηγούνται στον ατομισμό και τον εγωκεντρισμό.

Αναρωτιέμαι λοιπόν αν περιγράφοντας τη μέση αξιακή κατάσταση των πολιτών με πραγματικά παραδείγματα έκφρασης απαράδεκτης νοοτροπίας εκ μέρους τους, δικαιούμεθα να τους αποδίδουμε ευθύνη για τη διαμόρφωση αυτής τη νοοτροπίας;

Ακούμε συχνά γύρω μας ότι η μέση αξιακή κατάσταση των πολιτών καθορίζει την κοινωνική και πολιτική κατάσταση· ότι φταίμε όλοι. Αυτή είναι μια 100% λανθασμένη θέση, διότι εμπεριέχει όχι το λογικό, αλλά το παράλογο άλμα της ταύτισης της μέσης αξιακής κατάστασης των πολιτών με την ευθύνη τους για τη διαμόρφωσή της.

Η μέση αξιακή κατάσταση των πολιτών μιας κοινωνίας δεν ταυτίζεται με την ευθύνη τους για τη διαμόρφωσή της.

Το μόνο πολίτευμα στο οποίο η μέση αξιακή κατάσταση των πολιτών ταυτίζεται με την ευθύνη τους για τη διαμόρφωση της είναι ένα πολίτευμα με πλήρως ενεργά στοιχεία δημοκρατίας, τουλάχιστον για κάποιο αριθμό γενεών.

Και στο πολίτευμά μας δεν υπάρχουν τέτοια.

Είναι σωστό λοιπόν να αυτομαστιγωνόμαστε κατηγορώντας αλλήλους, ταυτίζοντας τη μέση αξιακή κατάσταση μας με την ευθύνη μας για τη διαμόρφωσή της;

Και τελικά αν δεχθούμε ότι η μέση αξιακή κατάσταση των πολιτών διαμορφώνεται από το πολιτικό σύστημα, το οποίο στον τόπο μας δεν είναι δημοκρατία, δεν το έχουμε επιλέξει εμείς τότε δεν είναι δύσκολο να συμπεράνουμε ότι οι πολίτες δεν έχουν ούτε ατομική ευθύνη για τα συλλογικά κακώς κείμενα, λόγω της στατιστικά αναπόφευκτα διαμορφωμένης ατομιστικής νοοτροπίας τους;

Φταίω σημαίνει ευθύνη, ευθύνη προϋποθέτει ισχύ που δεν έχουμε σε κανένα θεσμικό επίπεδο, οπότε:

ΔΕΝ ΦΤΑΙΜΕ ΟΛΟΙ

Άλλωστε όπως είπε πετυχημένα και ο Αλμπέρ:

ΟΤΑΝ είμαστε όλοι ένοχοι, ΤΟΤΕ θα έχουμε δημοκρατία.

Το κείμενο θα εξελίσσεται χωρίς βιασύνη, γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να ολοκληρωθεί ποτέ.

24.02.2024 | Μανώλης Δήμου