Το Νοέμβριο του 2024, πριν τις Προεδρικές Εκλογές στις ΗΠΑ, είχα αναφερθεί εκτενώς στη νομοθετική πρόταση πολιτών της Μασαχουσέτης για τη νομιμοποίηση της χρήσης ψυχεδελικών ουσιών, η οποία εκτιθόταν σε τοπικό (πολιτειακό) δημοψήφισμα με τον κωδικό “Ερώτημα #4”. Η πρόταση απορρίφθηκε από την πλειοψηφία των πολιτών με καθαρή διαφορά περίπου 500 χιλιάδων ψήφων (56,98% εναντίον, 43,02% υπέρ). Είχα αναρτήσει κάτω από το άρθρο ένα σύντομο σχόλιο με τ’αποτελέσματα και κάποιες αδρές υποθέσεις για τα σημεία που διαμόρφωσαν το τελικό αποτέλεσμα. Θα ήθελα τώρα, έστω και κάπως καθυστερημένα, αφενός να προσπαθήσω να δώσω μια σαφέστερη εικόνα για τους λόγους απόρριψης με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, αφετέρου να διατυπώσω κάποιες σκέψεις για τον τρόπο λειτουργίας των δημοψηφισμάτων στην πράξη και για το ρόλο τους στη διαμόρφωση πολιτικού σκεπτικού των πολιτών, πέρα από ιδεολογικά “προαπαιτούμενα” και αγκυλώσεις.
Η τοπική, ενημερωτική ιστοσελίδα Boston.com παρουσίασε την ομάδα των πολιτών που κατέθεσε την πρωτοβουλία να αποδίδει την αποτυχία στο σκέλος που αφορά στην οικιακή καλλιέργεια. Ο εκπρόσωπος αυτής της ομάδας πολιτών επικαλέστηκε την επικοινωνία που είχαν με “δεκάδες χιλιάδες ψηφοφόρους” για να υποστηρίξει ότι ενώ οι περισσότεροι δέχονται πως οι ουσίες αυτές μπορεί να έχουν κάποιο θεραπευτικό αποτέλεσμα σε συγκεκριμένες ομάδες ψυχικά πασχόντων, δεν μπόρεσαν να παραβλέψουν τους κινδύνους για τη δημόσια ασφάλεια εξαιτίας της νομιμοποίησης της κατ’οίκον καλλιέργειας. Στο ίδιο συμπέρασμα όμως κατέληξε και η αντιπολιτευόμενη ομάδα, καθώς εκεί είχε εξαρχής επικεντρώσει την κριτική της, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους που έκρυβε η πιθανώς ανεύθυνη αποθήκευση ή χρήση ψυχεδελικών στο σπίτι αλλά και ο κίνδυνος δημιουργίας μίας “ημι-νόμιμης” μαύρης αγοράς ψυχεδελικών. Η εκπρόσωπος τους Alcock Cunningham υποστήριξε ότι εάν υπήρχαν περισσότερα επιστημονικά δεδομένα για την πιθανή θεραπευτική τους δράση ή περισσότεροι περιορισμοί στους κανόνες χρήσης τους (π.χ. επίβλεψη των ειδικών κέντρων), πιθανόν η πρόταση να είχε συγκεντρώσει μεγαλύτερη υποστήριξη. Παρόμοιες απόψεις έχουν καταγραφεί και σε άλλα ενημερωτικά Μέσα της πολιτείας.
Η ιστοσελίδα Boston.com επίσης, επιτρέπει στους αναγνώστες να ανεβάσουν σχόλια στα άρθρα τους. Η εκδήλωση αμφιβολιών για τη χρήση κατ’ιδίαν στο σπίτι ήταν η συχνότερα αναφερόμενη αιτία διαφωνίας με την πρωτοβουλία. Φέρνω ως παράδειγμα τον αναγνώστη με το ψευδώνυμο “winger7”, ο οποίος έγραψε: “Θα είχα ψηφίσει υπέρ της χορήγησης δοσομετρημένων ποσοτήτων υπό ιατρική επίβλεψη. Αλλά αυτό διαφέρει άρδην απ’τη νομιμοποίηση της ανεξέλεγκτης καλλιέργειας και χρήσης ουσιών που επιδρούν στον εγκέφαλο. Γι’αυτό καταψήφισα”. Μία ακόμη πληροφορία που διακινείται, την οποία δεν μπορώ να αναλύσω σε βάθος, θέλει τις πόλεις στη Δυτ. Μασαχουσέτη που κλίνουν πολιτικά προς τους Δημοκρατικούς να ψήφισαν μαζικά εναντίον της πρωτοβουλίας, άγνωστο γιατί.
Σύμφωνα με το NBC-Boston, η διοργανώτρια ομάδα πολιτών δήλωσε ότι ως επόμενο βήμα θα στραφεί προς το νομοθετικό σώμα. Πάντως, κάποιες απόπειρες βουλευτών να φέρουν παρόμοιους νόμους προς συζήτηση στο παρελθόν, είχαν αποτύχει να φτάσουν στο Κοινοβούλιο.
Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι στην Βοστώνη, την πρωτεύουσα της πολιτείας, οι πολίτες συμφώνησαν με το προτεινόμενο νομοσχέδιο σε ποσοστό 53%. Στη Μασαχουσέτη υπάρχουν και 7 δήμοι που έχουν ουσιαστικά έχουν ήδη αποποινικοποιήσει την κατοχή και χρήση ψυχεδελικών μεταξύ 2021-24, τοποθεώντας τη στο χαμηλότερο επίπεδο προτεραιότητας για την τοπική αστυνομία. Και στους 7 δήμους οι πολίτες υπερψήφισαν την πρωτοβουλία με ποσοστά από 61-66% μέγιστο, μέχρι 51%. Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί μία έμμεση παραδοχή ότι η αποποινικοποίηση δεν συνοδεύτηκε από αύξηση της παραβατικότητας (ειδικά της οδικής), αν και κάποιος μπορεί να αντιτείνει ότι αφενός είναι νωρίς ακόμη για ασφαλή συμπεράσματα, αφετέρου υπάρχουν και οι πολιτειακοί περιορισμοί, οι οποίοι πιθανόν να αναστέλουν την άμεση παραβατικότητα.
Συμπεράσματα
- Η καλλιέργεια και χρήση ψυχεδελικών φυτών στο σπίτι καταλάμβανε πολύ μικρό μέρος του νομοσχεδίου. Το μεγαλύτερο μέρος αφορούσε στα όργανα που θα έλεγχαν και θα κανοναρχούσαν τα ειδικά κέντρα χορήγησης (ως μη-επίσημα αποδεκτή θεραπεία) ψυχεδελικών ουσιών σε όσους το επιθυμούσαν. Ωστόσο, αυτό φαίνεται ότι αποτέλεσε την αχίλλειο πτέρνα της πρότασης.
- H καμπάνια υπέρ της αποποινικοποίησης είχε υποστηριχθεί οικονομικά από τον ίδιο φορέα, τη συμμαχία “New Approach PAC”, όπως είχε γίνει σε Όρεγκον και Κολοράδο, τις πολιτείες που έχουν νομιμοποιήσει τη χρήση τους. Ωστόσο παρά την τεράστια οικονομική διαφορά δαπανών υπέρ της πρωτοβουλίας (7 εκατ. 350 χιλιάδες δολάρια υπέρ της πρωτοβουλίας, έναντι μόλις 100 χιλιάδων), οι πολίτες την απέρριψαν. Αυτό είναι σημαντικό επιχείρημα υπέρ της άποψης ότι τα χρήματα παίζουν επουσιώδη ρόλο σε ένα δημοψήφισμα.
- H απόρριψη της πρωτοβουλίας πέρα από τη μαζική οικονομική υποστήριξη, προέκυψε και σε ένα περιβάλλον που έδειχνε δεκτικό σε τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις (μερική αποποινικοποίηση σε 7 δήμους της πολιτείας, “κύμα” νομιμοποιήσεων της χρήσης μαριχουάνας για ιατρικούς ή “ψυχαγωγικούς” σκοπούς σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ κ.α.). Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι και σε άλλα ζητήματα υψηλού κοινωνικού ενδιαφέροντος, λόγου χάρη στο ζήτημα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αυτοκτονίας ασθενών τελικού σταδίου (η πληροφορία προέρχεται από ανέκδοτα προσωπικά δεδομένα), ακόμη και φαινομενικά δευτερεύουσες λεπτομέρειες μιας πρωτοβουλίας μπορούν να ακυρώσουν τη γενικά θετική προδιάθεση των πολιτών. Οι πολίτες μπορούν να αναγνωρίσουν τις “αδυναμίες” ενός νομοθετήματος και να το ακυρώσουν στο σύνολο του εάν θεωρήσουν ότι ανοίγουν “κερκόπορτες” σε πρακτικές με τις οποίες διαφωνούν ή κρύβουν πιθανούς κινδύνους.
- Η απόρριψη μιας πρωτοβουλίας πολιτών εξαιτίας δευτερευουσών λεπτομερειών είναι ένδειξη είτε ελλιπούς προετοιμασίας, είτε ιδεολογικής ακαμψίας. Το πρώτο αντιμετωπίζεται με καλή οργάνωση, υπομονετικό χτίσιμο κοινωνικών συμμαχιών και διαμορφωση του νομοθετήματος έχοντας αφουγκραστεί και ενσωματώσει τις αμφιβολίες της κοινωνίας στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Το δεύτερο συνήθως είναι ανίατο. Οι ομάδες πολιτών, οι οποίες θεωρούν ότι θα ξεγελάσουν ή θα εκβιάσουν την κοινωνία για να αποδεχτεί κοινωνικά απορριπτέα ρίσκα, είναι καταδικασμένες να αποτυγχάνουν.
- Η πληροφορία ότι η ομάδα πολιτών θα στραφεί για υποστήριξη στο κοινοβούλιο δείχνει ότι μάλλον πάσχει από ιδεολογικές αγκυλώσεις και δεν επιθυμεί να προσαρμόσει τη νομοθετική της πρόταση στις προτεραιότητες της κοινωνίας. Αφενός αποτελεί ένδειξη πολιτικής υπεροψίας, αφετέρου αμφιβάλω εάν θα βρεθούν βουλευτές αποφασισμένοι να ρισκάρουν την καριέρα τους για να στηρίξουν ένα νομοθέτημα που αποδεδειγμένα προκάλεσε τη δυσαρέσκεια των πολιτών.
